زبانی بی واسطه و همه گیر برای کودک

موسیقی همواره بر زندگی بشر بسیار تأثیرگذار است و این تأثیر غیر از بزرگسالان روی نوزادان و کودکان نیز وجود  دارد.کودکان و نوجوانان به طور یقین به دلیل دارا بودن ذهنی باز و به دور از مشکلات بزرگسالی، آمادگی بیشتری برای آموختن موسیقی دارند و در صورت داشتن پشتکار، عموما بسیار موفق خواهند بود.

به اعتقاد صاحب نظران، کودکان از شنیدن موسیقی بیشترین لذت را می برند و موسیقی در تغییر روحیه آنان تاثیر فوق العاده دارد.

موسیقی به دلیل اینکه زبانی بی واسطه و همه گیر است در پیشرفت و تکامل روحی و جسمی کودک بسیار موثر است و باید با برنامه ریزی صحیح، مدون و در عین حال با حساسیت بالا تولید شود.

 اهمیت موسیقی در کودکان

اهمیت آشنایی کودکان با موسیقی و تاثیر فراوان در شخصیت آنان تا بدانجاست که در کشورهای توسعه یافته آموزش این هنر در مقطع ابتدایی گنجانده شده و اهمیت خاصی برای آن قائل می شوند. پژوهش های اخیر نشان داده که کودکانی که در حال آموختن موسیقی هستند، در تحصیل علم نیز موفق تر بوده و از قدرت فراگیری بالاتری نسبت به سایرین برخوردارند.

بر طبق نظر کارشناسان افرادی که در کودکی خود آموزش موسیقی دیده اند در دوران دانشگاه و در دروسی مانند ریاضی و فیزیک موفقیت‌های بیش تری کسب می‌کنند . نت‌های موسیقی بر اساس علم ریاضی نوشته می‌شوند، لذا آموزش موسیقی از سنین پایین برای کودک بسیار مفید است زیراهماهنگی میان چشم‌ها، دست‌ها و همچنین افزایش مهارت‌های حرکتی در آن‌ها بیشتر از سایرین است.

تاثیر موسیقی در یادگیری دروس

موسیقی در رشد خلاقیت، توانایی‌ها و استعدادهای اجتماعی کودک ودر توانایی خواندن بسیار موثر است. تحقیقات انجام شده بر روی دو گروه کودک مقطع ابتدایی نشان داد گروهی که تحت آموزش موسیقی قرار گرفته بودند نسبت به گروه دیگر با موفقیت بیش تری آزمون‌های روخوانی را پشت سر گذاشتند و به خصوص کودکانی که تحت آموزش موسیقی کلاسیک قرار می‌گیرند، توانایی خواندن، یادگیری و خلاقیت بیش تری خواهند داشت.
به باور روانشناسان کودک، موفقیت در مدرسه و جامعه به مجموعه ای از توانایی ها وابسته است که می توان با بهره گیری از موسیقی آنان را افزایش داد.

یکی از اجزای بسیار مهم هوش انسانی، توانایی و قابلیت و استعداد موسیقی در کودک و ارتباط او با صدا و بقیه فعالیت های هنری است. به همین علت است که هرگونه اقدامی در جهت آموزش موسیقی و بهره برداری و لذت از آن به رشد فرزند ما کمک می کند.

حتی والدین برای بالا بردن کیفیت زندگی فرزندشان  میتوانند موسیقی را به بخشی از زندگی کودک تبدیل کنند.  به جای اینکه تفریح معمول شما برای کودکان نشستن پای تلویزیون یا بازی با موبایل شما باشد، گوش کردن به موسیقی و ساز زدن را در کودک تشویق کنید. اما هیچ‌وقت سعی نکنید بچه‌ها را به زور و علی‌رغم علاقهٔ آنها مجبور به یادگیری یا نواختن یک ساز کنید، زیرا همان‌قدر که موسیقی تأثیر خوبی دارد، به همان میزان هم به زور یاد دادن موسیقی تأثیر بد خواهد داشت. برای آشنایی بچه‌ها به موسیقی و تبدیل شدن آن به بخشی از زندگی‌شان می‌توانید موارد زیر را امتحان کنید:

قبل از خواب موسیقی پخش کنید

آهنگ‌های ویژه‌ای را به زمان قبل از خواب اختصاص دهید. لالایی‌ها برای این زمان عالی هستند یا خودتان می‌توانید موسیقی‌ آرام و ملایمی را انتخاب کنید. صدا و ضرب موسیقی را آرام نگه دارید و اتاق را کم‌نور کنید.

از سلیقه شخصیتان کمک بگیرید!

اگر شما موسیقی کلاسیک دوست دارید و به نظر می‌رسد کودکتان از آن لذت می‌برد، همان را دنبال کنید. آهنگ‌های مورد علاقۀ خودتان را پخش کنید یا برای تنوع آهنگ‌ها و هر چیزی که ملودی خوبی دارد کافی است،‌ هرچند برخی آهنگ‌های ملایم برای زمان خواب مناسب‌تر است و آهنگ‌های تند برای زمان بازی.

 برای کودکتان آواز بخوانید

نگران این نباشید که صدایتان خوب نیست. کودکتان از شما انتقاد نخواهد کرد، اما قدردان تلاش و توجه شما خواهد بود و لازم نیست آهنگ‌های انتخابی به لالایی محدود باشد. در طول بازی‌ها هم برای کودکتان ترانه بخوانید. حتی یک بازی قایم موشک هم می‌تواند به یک تئاتر موزیکال تبدیل شود اگر آن را با ترانه‌ای همراه کنید. شکلک هم در بیاورید تا توجه کودک را کاملاً جذب کنید. اجازه دهید کودک هم موسیقی خودش را بسازد. کودکتان ممکن است از ضربه زدن و بازی کردن با یک درام، پیانو یا ساکسی‌فون لذت ببرد، اما در این سن صحیح نواختن این کار را جدی نگیرید، زیرا بیشتر کودکان در سنین خیلی پایین هنوز از لحاظ فیزیکی و ذهنی آماده یادگیری موسیقی نیستند.

نواختن ساز از چه سنی باید آغاز شود؟

قبل از شروع مدرسه آموزش در زمینه سازهای کوبه ای از اهمیت بالایی برخوردار است. کودکان می‌توانند علاوه بر گوش دادن در نواختن سازهایی مانند: دف، ماراکاس( جغجغه) و انواع سازهای ارف نیز همراهی کنند.

برای مثال: بهتر است آموزش پیانو زمانی انجام شود که کودک بتواند به راحتی میان دو دست خود هماهنگی ایجاد کرده و هر ۱۰ انگشت خود را باز کند.

اگر کودک بتواند در سن ۵ سالگی تمام انگشتان خود را به راحتی بر روی کلیدهای سفید پیانو قرار داده و باز کند؛ می‌تواند پیانو بنوازد. اما ممکن است کودک در این سن نتواند از انگشتان خود به راحتی استفاده کند؛ تحت این شرایط بهتر است یادگیری پیانو را به زمان دیگری موکول کرد. در واقع توانایی فیزیکی کودک برای نواختن یک ساز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ادامه دادن دوره‌های آموزش نواختن ساز نیز به اندازه شروع آن اهمیت دارد، برای مثال: از کودکی که تازه شروع به نواختن فلوت کرده نمی‌توان انتظار داشت که بلافاصله یک قطعه موسیقی را بنوازد. او ابتدا باید تکنیک‌های فوت کردن و تولید صدا را فرا بگیرد.

برای شروع آموزش سازهایی مانند:پیانو، ویولون و فلوت معمولا ۵ تا ۷ سالگی سنین مناسب تری هستند. در این سنین ابتدا شناخت ساز، مدل ایستادن، مدل دست گرفتن ساز، گرفتن تارها در سازهای زهی مانند ویولون و تکنیک‌های پایه ای آموزش داده می‌شوند.

آموزش سلفژ نیز با فراگرفتن ارتباط میان صداها در این سنین امکان پذیر است.

بهترین سن برای یادگیری سازهای مختلف:

پژوهش ها بهترین سن برای یادگیری سازهای مختلف را بر اساس اندازه یک ساز و توانایی جسمی مورد نیاز, اینگونه بیان میکند :

فلوت ریکوردر : معمولا به عنوان یک ساز ابتدایی برای شروع آموزش و آشنایی با موسیقی پیشنهاد می شود و کودک میتواند نوازندگی آنرا از زمانی که بتواند انگشت هایش را روی سوراخ های ساز نگه دارد شروع کند.

پیانو : ۵ سالگی زود ترین زمانی است که کودکان باید نوازندگی پیانو را بیاموزند مگر کودک شما یک نابغه با توانایی های موتزارت باشد !

سازهای زهی (ویولن و ویولنسل و …): نوازندگی این گروه از سازها را میتوان از سن ۴ سالگی شروع کرد ولی ۶ سالگی زمان منطقی تری برای شروع آموزش آن هاست .

گیتار: نوازندگی گیتار را می توان از حدود سن ۸ سالگی شروع کرد زمان دقیق آن وابسته به اندازه و میزان کشیدگی و انعطاف دست کودک است .

بادی های چوبی و برنجی : این گروه از سازها را نباید پیش از روییدن دندان های اصلی شروع کرد.

آواز: تمرینات جدی آواز را تا پیش از دوره نوجوانی که صدا هنوز به طور کامل رشد نیافته پیشنهاد نمی کنیم .

نکته: در همه موارد بالا مسلما کودک باید توانایی درک اعداد و اسامی نت ها را داشته باشد.

فرایند یادگیری موسیقی درکودکان به نکاتی نیاز دارد:

۱. بسیار عالی است اگر شما نیز همزمان با کودک خود اقدام به یادگیری نوازندگی یک ساز موسیقی کنید و چه بهتر که انتخاب شما همان ساز فرزندتان باشد.

۲. صبر کنید تا کودکتان برای آموزش آماده شود, برای شروع دروس موسیقی بهتر است تا سن ۵ سالگی صبر کنید مگر اینکه متوجه شوید فرزندتان رگه هایی از نبوغ را داراست.

۳. در آغاز هر نوع فشار برای نواختن و تمرین را از روی فرزندتان بردارید . با مجبور کردن کودک به ۴ ساعت تمرین در روز تنها عشق او به موسیقی را از بین می برید. اوایل به کودک خود اجازه دهید هر زمان که مایل است تمرین کند و در ادامه با ۵ دقیقه در روز شروع کنید و سپس این زمان را آهسته آهسته بالا ببرید. حتما توجه داشته باشید که زمان تمرین متناسب با توان ذهنی کودک باشد.

۴. تا جایی که میتوانید سعی کنید موسیقی را برای کودک سرگرم کننده سازید مثلا اگر خودتان مشغول نوازندگی هستید از او بخواهید که متناسب با توانایی هایش با شما همراهی کند.

۵. مطمئن شوید که کودکتان حقیقتا معلم موسیقی خود را دوست دارد در غیر این صورت به سرعت معلم او را عوض کنید.

۶. برای کودک خود شرایطی فراهم کنید که بتواند در مقابل دیگران بنوازد نوازندگی در مقابل غریبه ها به او این امکان را می دهد که بر استرس اجرا چیره شود.

۷. انتظار نداشته باشید که بتوانید نقش معلم موسیقی کودکتان را در منزل بازی کنید چون احتمالا ناامید خواهید شد.

۸. در صورت امکان آهنگهایی ساده که مورد علاقه کودکتان است را برای نوازندگی او بیابید.