ورزش, امروز تنها یک فعالیت ساده نیست بلکه قابلیت های پیچیده مغز را در امور مختلف از جمله آموختن مطالب، هماهنگی، چالاکی، درست عمل کردن، درست تصمیم گرفتن و … را تقویت می کند و در کلیه اجزای جسم، روح و ذهن تاثیر مثبت می گذارد. ورزش در سلامت و آمادگی جسمانی، تعادل و ثبات هیجانی، جلب توجه، تنیدگی، رقابت، اعتماد به نفس، کاهش افسردگی، تصویر مثبت بدنی و رشد اجتماعی تاثیر فراوانی دارد.
یکی از کارکردهای مهم ورزش کمک به رشد و تحول شخصیت روانی، اجتماعی و جسمانی افراد جامعه، تحکیم معاشرت جمعی و تسهیل دستیابی به رشد مسئولیت اجتماعی و فردی می باشد. کودکان مشارکت کننده در فعالیت های ورزشی و گروهی از رشد اجتماعی بهتری نسبت به دیگر کودکان برخوردارند. “ورزشکاران اجتماعی تر از غیر ورزشکاران می باشند.”
تاثیر ورزش بر رشد شخصیت روانی
از بین عوامل موثر در سبک زندگی سالم و سلامت روان، نقش ورزش بسیار مهم بوده و در مطالعات متعددی مورد تاکید قرار گرفته است، به طوری که در سال ۲۰۰۲ شعار سازمان بهداشت جهانی “تحرک رمز سلامتی” عنوان شده بود. کاربرد روانشناسی در ورزش نیز به طور مشخص مورد تأکید قرار گرفته است .
در بیست سال گذشته توجه بسیاری به مساله رواندرمانی همراه با فعالیت بدنی و اثرات مفید ورزش، در ارتباط با سلامت روان شده است. پرداختن به فعالیت ورزشی به نحوی سبب تخلیه هیجان می شود، بدین معنا که برخی از عواطف منفی، تضاد و تعارضات درونی فرد تخلیه شده و حس اعتماد به نفس، احترام به خویشتن، احساس شادابی و سلامت جسمی در فرد نمایانگر می شود.
کنترل پرخاشگری
به عبارتی می توان گفت ورزش و فعالیت بدنی برنامه ریزی شده، سبب تقویت و بهبود دستگاههای بدن مانند قلب و تنفس و بهبود آمادگی جسمانی در فرد می شود، چون جسم و روان انسان مانند یک جزء واحد عمل می کنند، لذا میتوان انتظار داشت که بهبود یکی بر دیگری اثر مثبت داشته باشد. رفتارهای ضداجتماعی و پرخاشگری در زمره شایع ترین علل ارجاع کودکان ونوجوانان به کلینیک‌های بهداشت روان است.
آنچه باعث توجه محققان به رفتارهای پرخاشگرانه شده، اثر نامطلوب آن بر رفتارهای بین فردی و همچنین اثر ناخوشایند آن بر حالات درونی و روانی افراد است. مهارنشدن رفتار پرخاشگرانه علاوه براینکه می تواند باعث ایجاد مشکلات بین فردی و جرم شود، درون ریزی را نیز به همراه دارد. و باعث انواع مشکلات جسمی و روانی مانند زخم معده، سردرد و افسردگی می شود. روش‌های دیگری نیز برای تعدیل رفتارهای پرخاشگرانه کودکان و نوجوانان وجود دارد مانند: تنش زدایی, آموزش آرمیدگی و استفاده از ورزش‌های مختلف برای کاهش پرخاشگری. تحقیقات نشان داده اند که فعالیتهای حرکتی منظم به طور فوق العاده ای بر وضعیت جسمانی و روانی افراد تأثیر مثبت دارد. ورزش توأم با موسیقی بر روی مشکلات رفتار اجتماعی و سرعت کاری این کودکان تأثیر مثبتی دارد و در برخی از زمینه ها نیز بیش فعالی آنها را کاهش داده است.
ورزش و شکوفایی اجتماعی کودک
تمرین‌های جسمانی و ورزش یکی از مؤثرترین روش‌های غلبه افراد اوتیسم بر مشکلاتشان است؛ زیرا به یادگیری مهارت‌های حسی- حرکتی، ارتباطی و اجتماعی شدن کمک می کند و باعث افزایش عزت نفس آنها می شود. ورزش صبحگاهی در کاهش پرخاشگری و آموزش کودکان کم توان ذهنی مؤثر است.
فعالیت های ورزشی یک راه عالی هستند تا به فرزندان خود بخشی از, بودن در یک کار تیمی را یاد بدهید، فعالیت های ورزشی،هم چالش برانگیز و هم هیجان انگیز هستند و درس های ارزشمندی که در اجتماع لازم است، را به کودک میدهد. این می تواند به شکوفایی اجتماعی کودکان کمک کند.
پیروی از قوانین و پاسخگویی به دیگران را که در زندگی روزمره خود با آنها سر و کار دارند یاد خواهند گرفت.
عادات مناسب بهتر است که زودتر شروع شوند. بچه‌های کوچک به صورت طبیعی فعال‌اند. بنابراین بر روی استعداد و علاقه آنها برای فعالیت بیشتر کار کنید.
رشته‌های ورزشی مختلفی را متناسب با سن بچه‌ها انتخاب کنید.
متغیر های مهم سلامت روان
محیط های ورزشی مناسبترین محل جهت تخلیه فشارهای روانی و تعارض ها و کشمکش هاس روانی است, بنابراین نه تنها در بین افراد ورزشکار سطح استرس پایین است بلکه این افراد در مواجه با استرس از مکانیزم های مقابله ای بهتری استفاده میکنند. در نتیجه اعتماد بنفس بالا رفته و به علت پویایی فعالیت های ورزشی و ارتباط با گروه, سازگاری اجتماعی نیز تقویت میگردد. یکی دیگر از مهمترین جنبه های رشد وجود هر شخص که ارتباط مستقیم و دو سویه ای با سازگاری اجتماعی دارد عزت نفس است.
مشخص شده که کودکان در فعالیتهای ورزشی و گروهی, بر آگاهی اجتماعی شان افزوده میشود, همچنین نقطه ضعف های خود را می یابند و تجارب جدیدی فرا میگیرند که این مسئله موجب حس استقلال و خود پنداشت فیزیکی در آن ها میگردد.
بالا رفتن اعتماد بنفس
از جمله متغیر های مهمی که جزء شاخص های سلامت روان محسوب می شوند؛ می توان به عزت نفس، شادکامی ذهنی و کیفیت زندگی اشاره کرد.
آیا شما تصویر مثبتی از خودتان و توانایی هایتان دارید؟ تجربه ثابت کرده است که ارتباط مستقیمی میان عزت نفس بالا و سلامت روحی و جسمی وجود دارد. متاسفانه افراد زیادی درگیر کمبود عزت نفس هستند. یکی از شایع ترین نشانه های کمبود عزت نفس، گفتگوهای ذهنی منفی با خود است. داشتن عزت نفس به معنای درک و پذیرش خود واقعی مان و برقراری ارتباط با این خود واقعی است.
یکی از بهترین راه ها برای افزایش عزت نفس انجام تمرینات ورزشی است. کمبود عزت نفس می تواند روابط مان را دچار مشکل کند و سد راه موفقیت مان بشود. برای افزایش عزت نفس راه های زیادی وجود دارد. اما چرا ورزش؟ ورزش چگونه می تواند روی عزت نفس ما تأثیر بگذارد؟
تمام روز پشت میز نشینی و تمام عصر را به تماشای تلویزیون گذراندن قطعا کمکی به افزایش عزت نفسمان نمی کند. همه ی ما از فواید روحی و جسمانی بی شمار ورزش کردن آگاه هستیم. اما داشتن یک برنامه ی ورزشی منظم چگونه می تواند روی عزت نفسمان تأثیر بگذارد؟
گذر از محدودیت‌ها
همیشه در طول تاریخ بشرعلاقه زیادی برای گذر از محدودیت‌ها و به دست آوردن حداکثرها داشته است, مثلاً او همواره خواستار طول عمر بی‌پایان و یا ثروت بی‌پایان بوده است، گذر از این محدودیت‌ها بدون تردید باعث افزایش اعتمادبه‌نفس میشود، ورزش کردن نیز یکی از راه‌های گذر از این محدودیت‌ها است زیرا شما با ورزش می‌توانید محدودیت‌های فیزیکی بدن خود را هرچه بیشتر از قبل کمتر کنید و بر توانایی‌های خود بیشتر بیفزایید که این به افزایش اعتمادبه‌نفس شما منجر میشود.
حس خوب
ورزش منظم، قلب و استخوان های شما را قوی تر می کند، ریسک بیماری های قلب را کاهش می دهد، باعث کاهش فشار خون می شود و استرس و اضطراب را تا حد زیادی کاهش می دهد. زمانی که با ورزش کردن انرژی و قوای بدنی تان را افزایش می دهید، در حال بالا بردن عزت نفس تان نیز هستید. همین که قادر به برنامه ریزی برای ورزش کردن منظم و انجام آن باشید، حسی از موفقیت و پیشرفت به شما می دهد. ورزشی را انتخاب کنید که به آن علاقه دارید و برای شما مناسب است.
حرکت کردن هم برای جسم و هم برای روح کودکتان اهمیت دارد. با ۵ الی ۱۰ دقیقه تمرین روزانه شروع کنید. رشته ی ورزشی مورد علاقه کودک را انتخاب کنید که از انجام آن لذت می برد، برای از بین بردن حس خستگی و یکنواختی به تمریناتش تنوع بدهید، به همراه دوستان یا اعضای خانواده به یک کلاس ورزشی برود و این فعالیت را به تفریحی لذت بخش تبدیل کنید. وزن فرزندتان را متعادل کنید و عزت نفسش را افزایش بدهید. در واقع باید انجام تمرینات ورزشی را به یک ضرورت در زندگی فرزند تبدیل کرده و فارغ از اینکه هر روز چه حسی دارد آن را به انجام برساند.
بدن سالم
جامعه و دنیای اطراف ما همواره بر روی تصویر یک بدن سالم و متناسب تأکید زیادی دارد و برای بسیاری از افراد، ظاهرشان تأثیر مستقیمی روی عزت نفس شان دارد. زمانی که شما ورزش کردن را به عنوان راهی برای تقویت سیستم ایمنی و قدرت بدنی تان انتخاب می کنید، تصویری که از بدنتان در ذهن دارید، تناسب اندام و دیگر فاکتورها نیز به همان اندازه باید برایتان اهمیت داشته باشند. ورزش منظم، خصوصا ورزش های هوازی، تأثیر مثبتی روی عزت نفس فرزند شما خواهند داشت.
افزایش هوش
ورزش کردن مغز کودک را تغذیه می کند. ورزش کردن باعث می شود تا اکسیژن و مواد با ارزش بیشتری به مغز برسد و عملکرد آن را بهبود می دهد. بعد از انجام حرکات ورزشی حس بسیار خوبی دارد و تمرکز بیشتری برای انجام کارهایش پیدا می کند. ورزش کردن در واقع باعث می شود متمرکز تر باشند و توانایی یادگیری شان را افزایش می دهد. افزایش تمرکز و بهبود عملکرد مغز نیز به نوبه ی خود باعث می شود تا بتوانند به طور موثری به برنامه ها یشان عمل کنند و به اهداف شان برسند و در نتیجه عزت نفس شان افزایش خواهد یافت.
ورزش کردن به فرزند شما کمک می کند تا برای رویارویی با چالش ها, آمادگی روحی و جسمانی بیشتری داشته باشد و در نتیجه در شرایط نا مساعد عکس العمل های بهتری از خودشان نشان خواهند داد. داشتن توانایی رویارویی با چالش ها باعث افزایش عزت نفس خواهد شد.
ورزش و فرصت خطر کردن
ورزش باعث میشود فرصت خطر کردن را به کودک بدهیم.
این دنیا پر از خطرها و تهدیدهایی است که والدین را می‌ترساند. معمولا پدرومادرها برای اینکه کودک‌شان را از مواجهه با این خطرها و تهدیدها دور نگه دارند، به مراقبت بیش‌از‌حد و احتیاط افراطی روی می‌آورند. درست است که والدین باید از کودکان‌شان محافظت کنند، اما گاهی این نوع ابراز عشق در قالب مراقبت بیش‌از‌حد می‌تواند مانع یادگیری و رشد فردی کودک شود.
نتایج برخی مطالعات انجام‌گرفته در کشورهای اروپایی نشان داده است، کودکانی که برای مثال اجازه‌ی بازی در بیرون از منزل را ندارند، به بزرگسالانی گرفتار ترس یا فوبیا تبدیل می‌شوند. توصیه میشود که گاهی با توجه به شرایط، به فرزندشان فرصت خطرکردن بدهند که این را به خوبی می توانند در ورزش کردن بیابند تا کودک ضمن تجربه‌ی زندگی، شجاع‌تر بار بیاید و در بزرگسالی به فردی خودبین و بی‌اعتماد به نفس تبدیل نشود.
ورزش فرصت یادگیری و حل مشکلات را به کودک میدهد. برای بهتر شدن در رشته ورزشی مورد علاقه اش, انتقادها را گوش میدهد و اشتباهاتش را میپذیرد.در واقع توانایی حل مسئله را در کودک پرورش می دهد. و درصورتی‌که این فرصت از او گرفته شود، کودک به فردی وابسته و غیرمستقل تبدیل خواهد شد، یعنی فردی که همیشه به کمک دیگران نیاز دارد و به‌عنوان بزرگسال دارای قابلیت‌های ناکافی است.
